शास्त्रकोषः

इडया कर्षयेद् वायुं बाह्यं षोडशमात्रया ।

धारयेत् पूरितं योगी चतुष्षष्ट्या तु मात्रया ॥(देवीभागवतम् ७.३५.१५-१६)

ಇಡಾನಾಡಿಯಿಂದ (ಮೂಗಿನ ಎಡರಂಧ್ರದಿಂದ) ಬಾಹ್ಯವಾಯುವನ್ನು ಹದಿನಾರು ಮಾತ್ರಾಕಾಲ ಒಳಕ್ಕೆಳೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಇದನ್ನು ’ಪೂರಕ’ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ತುಂಬಿಸಿಕೊಂಡ ವಾಯುವನ್ನು ಅರವತ್ತನಾಲ್ಕು ಮಾತ್ರಾಕಾಲ ಧರಿಸಬೇಕು. ಇದನ್ನು ’ಕುಂಭಕ’ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

इडानाडी से (नासिका के बायें रन्ध्र से) बाह्य वायु को सोलह बार अंदर लेना चाहिए । इसको ’ पूरक ’ कहते है । भरे हुए वायु को चौसठ बार बाहर छोडना चाहिए । इसको ’कुम्भक’ कहते है ।

Inhaling the air from Idaanadi (The left pore of our nose) for 16 times is called Pooraka. Exhaling the air taken inside 64 times is called Kumbhaka.