शास्त्रकोषः

त्रयो रोगाः इति निजागन्तुमानसाः । तत्र निजः शारीरदोषसमुत्थः , आगन्तुर्भूतविषवाय्वग्निसम्प्रहारादिसमुत्थः, मानसः पुनरिष्टस्य लाभात् लाभाच्चानिष्टस्योपजायते ।(चरकसंहिता सूत्रस्थानं 11.45)

ಮಾನವರಿಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ರೋಗಗಳು 3 ವಿಧವಾಗಿವೆ, ನಿಜ – ಆಗಂತು ಹಾಗೂ ಮಾನಸ. ಶರೀರದಲ್ಲಿ ವಾತಪಿತ್ತಕಫಗಳ ವೈಷಮ್ಯದಿಂದುಂಟಾಗುವ ರೋಗಗಳು ನಿಜರೋಗಗಳು. ಪಿಶಾಚ, ವಿಷ, ವಾಯು, ಅಗ್ನಿ ಮೊದಲಾದ ಕಾರಣದಿಂದುಂಟಾಗುವ ರೋಗ ಆಗಂತು. ಅಭೀಷ್ಟವಸ್ತು/ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಿಂದ, ಅನಿಷ್ಟವಸ್ತುವಿನ/ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರಾಪ್ತಿ/ಸಂಸರ್ಗದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವುದು ಮಾನಸರೋಗ. 

मानव को तीन प्रकार के रोग संभव होते हैं – निज, आगन्तुक और मानसिक । शरीर में वात पित्त और कफ यह तीन गुण विषम होनेपर निजरोग उत्पन्न होते हैं । पिशाच, वायु, अग्नि, विष इत्यादि कारणों से आगन्तुक रोग होते हैं । इच्छित वस्तु/व्यक्ति की प्राप्ति से और अनिष्टवस्तु/व्यक्ति के प्राप्ति से मानसिकरोग होते हैं ।

The illness which may happen to man has 3 types called Nija, Agantu and Manasik. Illness which is created by the variations of Vata, Pitta, Kapha in the human body is called as Nija. Illness which is created by demons, poison, air, fire is called as Agantu. And the illness caused by connection with dear ones/things and nasty people/things is called as Manasik.